Μάνα όχι άλλο κουράγιο!

Ένα ιδιαίτερα περιεκτικό άρθρο της Όλυς Πατσούρα και μια προβολή που αξίζει να δείτε όπου κι αν είστε!

«Έχεις πολύ στενή λεκάνη τελικά, ο ομφάλιος λώρος φαίνεται να είναι γύρω από το λαιμό του, καθυστερεί πολύ ο τοκετός, το μωρό είναι μικρό - μάλλον έχουμε καθυστερημένη ανάπτυξη, κινδυνεύεις να πάθεις αιμορραγία, έχει περάσει ο καιρός σου (σε πρωτότοκες), θα πονέσεις, θα καταστραφεί ο κόλπος σου, θα κάνεις ένα μήνα να περπατήσεις κανονικά, εσύ είσαι μοντέρνα γυναίκα με καριέρα, μια φορά καισαρική – για πάντα καισαρική, …» = ~47% τοκετοί με καισαρική τομή (σοβαρή εγχείρηση στην κοιλιακή χώρα με τομή και σε εσωτερικό όργανο) και με ανοδική πορεία. Σχεδόν τα μισά παιδιά στη σύγχρονη Ελλάδα γεννιούνται με σκαρπέλο. Καθόλου άσχημα κέρδη. Όσο για τον επονομαζόμενο φυσιολογικό τοκετό, αυτός γίνεται σε ακίνητη θέση, ανάσκελα με τα πόδια ψηλά, με πεταλούδα στο χέρι, συνθετική ωκυτοκύνη και προσταγλανδίνες, καρδιοτοκογραφία, επισκληρίδιο και περινεοτομή. Όμορφα.

Οπωσδήποτε δεν είναι όλες οι εγκυμοσύνες όπως θα θέλαμε, δεν είναι όλα τα βρέφη ούτε οι έγκυες το ίδιο υγιείς. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ιατρική παρέμβαση είναι όχι μόνο απαραίτητη αλλά σωτήρια. Η φροντίδα του τοκετού όμως οφείλει να επικεντρώνεται στο να διατηρήσει και να ευνοήσει τη φυσιολογία του τοκετού. Είναι σημαντικό να εφαρμόζονται αποκλειστικά οι διαδικασίες που ενδείκνυνται ιατρικά, τεκμηριώνονται επιστημονικά και μπορούν να διατυπωθούν γραπτώς από το ιατρικό προσωπικό για την ομαλή έκβαση του τοκετού. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει οι καισαρικές τομές να μην υπερβαίνουν το 10-15% όλων των γεννήσεων καθώς μπορούν να αποβούν επικίνδυνες για μια υγιή μητέρα και το μωρό της, ενώ τα ιατρικά συγγράμματα δικαιολογούν ένα 5-10%. Τα θεαματικά όμως ποσοστά ιατρικών παρεμβάσεων στους τοκετούς παγκοσμίως, αποδεικνύουν ότι γίνονται, όχι γιατί συντρέχουν λόγοι υγείας, αλλά διότι αυτό διευκολύνει τον προγραμματισμό και αυξάνει την παραγωγικότητα και τα κέρδη σε έναν από τους τομείς της καπιταλιστικής παραγωγής που σχετίζεται άμεσα με την αναπαραγωγή της εργασιακής δύναμης, τη μαιευτική. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα βρέφη καισαρικής γεννιούνται μεταξύ Δευτέρας και Παρασκευής και ώρα 8π.μ.-5μ.μ.

Ας μην σπεύσουμε όμως να χαρακτηρίσουμε τους γιατρούς απάνθρωπους, οι αξιολογικές κρίσεις περισσότερο φανατίζουν παρά αποκαλύπτουν. Δεν είναι κακοί οι γιατροί, απλώς τη δουλειά τους κάνουν. Και σε μία νεοφιλελεύθερη κοινωνία το κίνητρο για κάθε επαγγελματική δραστηριότητα είναι το κέρδος, το οποίο και πρέπει να αυξάνεται. Το κεφάλαιο που επενδύεται στα μαιευτικά κέντρα ή οι γυναικολόγοι που λειτουργούν ως ατομικές επιχειρήσεις πρέπει να έχουν κέρδος από τη δραστηριότητά τους. Στο παρελθόν, το μεγαλύτερο ποσοστό των τοκετών έφεραν αισίως εις πέρας οι μαίες χωρίς καμία ανάγκη χειρουργικής βοήθειας. Σταδιακά και μέσω κρατικού σχεδιασμού, κυνηγήθηκαν οι μαίες, κατασυκοφαντήθηκε ή και απαγορεύτηκε το λειτούργημά τους και ο χώρος τους (το σπίτι της επίτοκης) και ταυτόχρονα επιβλήθηκε λαμπερό, μοντέρνο και ασφαλές – ασφαλές από το 1862 και μετά που πάσχισε να τους πλύνει τα χέρια ο Semmelweis – το λειτούργημα του χειρουργού-γυναικολόγου. Στη συνέχεια εδραιώθηκαν τα μαιευτήρια και στα έσοδα του γυναικολόγου και του αναισθησιολόγου προστέθηκαν και τα έσοδα νοσηλείας, έτσι, με τη νέα αυτή υπηρεσία αυξήθηκε το περιθώριο κέρδους. Αυτό λειτούργησε ικανοποιητικά για κάποια χρόνια. Αργότερα η επιχείρηση έπρεπε να εκσυγχρονιστεί. Από τη στιγμή που ένας φυσικός τοκετός έχει μη σταθερή διάρκεια και μη σταθερά ωράρια, το κόστος παραγωγής αυξάνεται και τα κέρδη μειώνονται. Μεγάλο ποσοστό των γιατρών, ακολουθώντας αναγκαστικά τους κανόνες της αγοράς, προσπάθησαν, κατάφεραν και συνεχίζουν την προσπάθεια για την κανονικοποίηση της παραγωγής: προγραμματισμός της στιγμής της γέννας, προγραμματισμός της διάρκειάς της, προγραμματισμός της ημέρας εργασίας, της εβδομάδας, του μήνα, κτλ. Σήμερα οι πιο ευαισθητοποιημένοι από αυτούς, σου ξύνουν τον αμνιακό σάκο στην τελευταία επίσκεψη στο ιατρείο τους και προκαλούν «φυσιολογικό» τοκετό ( νωρίτερα από το κανονικό) για την επόμενη μέρα που έχουν κλινική. Οι λιγότερο ενοχικοί σου κόβουν την κοιλιά με ιλουστρασιόν επιχειρήματα και απόκρυψη επιστημονικών δεδομένων σχετικά με τους κινδύνους της καισαρικής τομής. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να ευδοκιμήσει μια επιχείρηση. Οι καισαρικές αυξάνονται ραγδαία γιατί από τη μια αναθέτουμε τον τοκετό σε χειρουργούς και από την άλλη γιατί οι σύγχρονες γυναίκες προσπαθούν με αναγκαστικά αποσπασματικό και σπασμωδικό τρόπο να επιλύσουν την αντίφαση που βιώνουν ως σεξουαλικά αντικείμενα και μηχανές αναπαραγωγής.

Η ιστορική εξέλιξη της καπιταλιστικής κοινωνίας είχε ως αποτέλεσμα, μέσω παρεμβάσεων ειδικευμένων λειτουργών (γιατροί, επιστήμονες και βιομήχανοι), να μεταλλαχθούν σταδιακά δύο διαδικασίες αποκλειστικά θηλυκές, ο τοκετός και ο θηλασμός, και να πειστούν οι γυναίκες ότι δεν μπορούν καθόλου να τα καταφέρουν χωρίς μηχανήματα, νυστέρια και σκονογάλατα στο μπιμπερό, καλύπτοντας ένα τεράστιο και συνεχώς ανανεωνόμενο κενό της αγοράς και παράγοντας τεράστια κέρδη. Και πάλι, δεν έχει νόημα να υποπέσουμε σε αξιολογικές κρίσεις για αναίσθητους καταπατητές του όρκου του Ιπποκράτη, ξεπουλημένους επιστήμονες και βάναυσους καπιταλιστές. Ο τρόπος με τον οποίο επιτεύχθηκε αυτή η μετάλλαξη ήταν αυτός που διαμορφώθηκε τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο του καπιταλισμού, μέσα από την ιστορική εξέλιξη του κοινωνικού ρόλου και της κοινωνικής θέσης των ειδικευμένων λειτουργών και των γυναικών και τίποτα το μη ανθρώπινο ή αντικοινωνικό δεν υπάρχει σε αυτήν την ιστορική κοινωνική διαδικασία.

Από την άλλη, το ότι κατανοούμε τον τρόπο διαμόρφωσης και λειτουργίας του σημερινού ιατρικού κατεστημένου δεν σημαίνει ότι το αποδεχόμαστε και το υπομένουμε χωρίς αντίδραση και χωρίς δράση. Ούτε ότι δικαιολογούμε τους λειτουργούς του, ούτε ότι τους αφήνουμε να βάζουν το χέρι τους, σκέτο ή με εργαλεία, εκεί που δεν το χρειάζονται οι επίτοκες.

«Εκατομμύρια γυναίκες σε πολλές χώρες του κόσμου, σπρώχνονται στα νοσοκομεία, καθηλώνονται στο κρεβάτι και σφαγιάζονται», αναφέρει η Hermine Hayes-Klein, αμερικανίδα δικηγόρος και μια από τους διοργανωτές στο πρόσφατο διεθνές συνέδριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στον Τοκετό, που πραγματοποιήθηκε στη Χάγη. «Υφίστανται ανώφελες ιατρικές και χειρουργικές επεμβάσεις, στις οποίες οι θεράποντες ομολογούν ότι καταφεύγουν για οικονομικούς ή λόγους προσωπικής τους ευκολίας. Σε ολόκληρο τον πλανήτη οι γυναίκες συνειδητοποιούν ότι η γέννα μπορεί να είναι ασφαλής, χωρίς να πρέπει να βιώσουν την έλλειψη σεβασμού και την κακοποίηση».

Σύμφωνα με τον Mardsen Wagner, πρώην διευθυντή του τμήματος υγείας μητέρας και παιδιού του ΠΟΥ, «η περινεοτομή ποτέ δεν είναι αναγκαία σε ποσοστό άνω του 20% των τοκετών. Η επιστήμη έχει αποδείξει ότι προκαλεί πόνο, αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας, και προκαλεί μακροχρόνιες σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Για όλους αυτούς τους λόγους, το να γίνονται πολλές περινεοτομές, έχει σωστά θεωρηθεί ως μια μορφή ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων».

Η Louise Silverton, αναπληρώτρια γενική γραμματέας του Βασιλικού Κολεγίου των Μαιών, είπε πως «οι γυναίκες έχασαν την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητά τους να γεννούν». Με τη βοήθεια της ιατρικής βιομηχανίας (δημόσια και ιδιωτικά, πανεπιστημιακά, ερευνητικά και ιατρικά ιδρύματα, φαρμακοβιομηχανία, κτλ.), να συμπληρώσουμε για να είμαστε δίκαιοι. Δεν την έχασαν με δική τους πρωτοβουλία οι γυναίκες την εμπιστοσύνη τους. Την έχασαν μετά από τεράστια σε χρόνο και σε ένταση προσπάθεια του κεφαλαίου μέσω της επιβολής κρατικού ελέγχου σε όλους τους τομείς της αναπαραγωγής της εργασιακής δύναμης και δη της υγείας, μέσα στην οποία εντάχθηκε και η μητρότητα.

Χάσαμε την ικανότητά μας να γεννάμε, να θηλάζουμε, χάνουμε τη γονιμότητά μας και χρειαζόμαστε όλο και περισσότερες υψηλής τεχνολογίας γονιμοποιήσεις να υποβοηθήσουν την ολοένα συχνότερη στειρότητά μας.

Τί άλλο έχουμε να χάσουμε πια; Μάνα, φτάνει το κουράγιο και η υπομονή, έχουμε πόλεμο. Ενημερώσου, ενημέρωσε, διεκδίκησε. Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται διεθνώς ένα κίνημα που διεκδικεί πίσω τον τοκετό. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Ελληνικό Δίκτυο για το Σεβασμό στη Γέννα, ENCA Hellas, σε συνεργασία με το One World Birth Project, φέρνει σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, σε ταυτόχρονη παγκόσμια πρεμιέρα, την Πέμπτη 20 Σεπτεμβρίου 2012, τη νέα ταινία «Freedom For Birth»: ένα μαχητικό ντοκιμαντέρ για το πώς, σε ολόκληρο τον κόσμο, καταστρατηγείται συστηματικά το ανθρώπινο δικαίωμα των γυναικών να βιώσουν το θαύμα της γέννας, να ζήσουν τον τοκετό ως μια μεγαλειώδη φυσική εμπειρία και όχι ως αρρώστια ή ως «σφαγή» (πληροφορίες: http://www.encahellas.eu/premiere-freedom-for-birth-.html). Οι μητέρες γεννούν μια παγκόσμια επανάσταση στις 20 Σεπτέμβρη 2012.

Όλυ Πατσούρα

βιολόγος-ολιστική θεραπεύτρια

Η Τέχνη του Θηλασμού

Εξαιρετικό άρθρο!!

Ομιλία της Μαρία Φερτάκη στην Ημερίδα των Οικολόγων Πράσινων "Μητρικός Θηλασμός: Το Πρώτο Ανθρώπινο Δικαίωμα" (Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2011 - Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Πειραιά)

«Υπάρχουν πολλά είδη τέχνης. Οι παραδοσιακές τέχνες βασίζονται στη γνώση του λαού και  περνούν από τη μία γενιά στην άλλη. Τα παιδιά παρατηρούν τους γονείς ή τους συγγενείς, εμποτίζονται από τη γνώση αυτή, και όταν έρθει η σειρά τους ξέρουν τι να κάνουν και πώς να το κάνουν. Έτσι και ο θηλασμός για χιλιετηρίδες ήταν μια τέχνη γνωστή σε όλους. Όπως σε όλες τις τέχνες όμως, αν οι γνώστες, οι τεχνίτες λιγοστέψουν, τότε και η τέχνη τους σιγά σιγά χάνεται. Έτσι έχει συμβεί και με το θηλασμό στο δυτικό κόσμο και στη Ελλάδα. 

Οι γενιές των μητέρων μας και για τις πιο νέες και των γιαγιάδων, έζησαν σε μια περίοδο όπου πολλές τεχνολογικές ανακαλύψεις έγιναν αποδεκτές με άκρατο ενθουσιασμό και εμπιστοσύνη μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο έλξης προς την τεχνολογία. Έτσι και το τεχνητό γάλα παρουσιάστηκε σαν ένα ιδανικό υποκατάστατο του μητρικού γάλακτος, παρόλο που δεν υπήρχε επιστημονική τεκμηρίωση για αυτό το χαρακτηρισμό. Η τεκμηρίωση δεν ήρθε ποτέ εφόσον χιλιάδες έρευνες από τότε  ακράδαντα αποδεικνύουν τις τρομερές ελλείψεις του τεχνητού γάλακτος σε σχέση με το μητρικό (παρόλο που οι εταιρίες εργάζονται ακατάπαυστα ψάχνοντας τρόπους να κάνουν το τεχνητό γάλα να μοιάσει λίγο στο μητρικό.) Αλλά η ζημιά έχει γίνει…

Αυτό που ήταν αυτονόητο 100 χρόνια πριν, ότι εμείς οι γυναίκες θα μεγαλώναμε σε ένα περιβάλλον όπου θα βλέπουμε τις άλλες γυναίκες γύρω μας να θηλάζουν, και όταν θα ερχόταν η σειρά μας θα κάναμε το ίδιο, μέσα σε λίγα χρόνια χάθηκε. Δεν μπορούμε να στραφούμε στις μητέρες μας για βοήθεια. Οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουμε δει καν ποτέ μωρά να θηλάζουν, πέραν ίσως κάποιου ντοκιμαντέρ για τριτοκοσμικούς λαούς. Κάτι πολύ μακρινό από εμάς δηλαδή… Πολλές ούτε καν έχουμε πάρει ποτέ αγκαλιά ένα νεογέννητο και φυσικά δεν ξέρουμε ποια είναι η φυσιολογική συμπεριφορά ενός μωρού. 

Σε μια προσπάθεια ανεύρεσης της γνώσης για το θηλασμό οι μητέρες στρεφόμαστε στους ειδικούς, όπως έχουμε συνηθίσει να κάνουμε. Στρεφόμαστε στο γυναικολόγο μας, στον παιδίατρο, στο μαιευτήριο όπου θα γεννήσουμε.  Είναι ειδικοί άρα ξέρουν. Τι ξέρουν όμως πέραν της θεωρίας που έμαθαν στη σχολή τους για την ανωτερότητα του μητρικού γάλακτος; Πόσοι από αυτούς τους ειδικούς έχουν εμπειρία με το θηλασμό; Πόσοι έχουν θηλάσει τα παιδιά τους; Πόσοι ξέρουν να μας καθοδηγήσουν όταν έχουμε δυσκολίες; Πόσοι είναι διατεθειμένοι να δώσουν χρόνο σε αυτό; Πολλοί λίγοι… 

Τότε τι να κάνει η μητέρα; Πώς να ξαναβρεί το θηλασμό μέσα σε τόσες αρνητικές επιρροές που την κάνουν να χάνει το δρόμο της; Που να στραφεί;  Να στραφεί στο μοναδικό μη αλλοτριωμένο μέλος της κοινωνίας μας. Να στραφεί εκεί που ο θηλασμός ακόμα θεωρείται αυτονόητος. Εκεί που η γνώση έρχεται με όλη τη δύναμη της βιολογίας μας. Να στραφεί στο μωρό της. Αυτό ξέρει.

Τι;; θα μου πείτε. Αυτό το ανήμπορο πλασματάκι ξέρει; Και αν ξέρει πώς θα μου το δείξει; Ούτε μιλά, ούτε στηρίζεται καλά- καλά. Κι όμως, ΑΝ ΤΟΥ ΕΠΙΤΡΕΨΟΥΜΕ, το μωρό μας μπορεί να μας μάθει τα πάντα για το θηλασμό.

Τι εννοώ όταν λέω «να του επιτρέψουμε».

Καταρχάς να του επιτρέψουμε να γεννηθεί με τη μέγιστη ασφάλεια αλλά συγχρόνως δείχνοντας σεβασμό στη διαδικασία και το χρόνο που θέλει ο τοκετός, μια και ο φυσιολογικός τοκετός βοηθά πολύ τον θηλασμό. 

Αυτό είναι ένα τεράστιο θέμα που δεν μπορώ να καλύψω σε αυτή την ομιλία, οπότε πολύ συνοπτικά θα αναφερθώ σε λίγα στοιχεία.

- Χρειάζεται να βοηθήσουμε τη μητέρα δημιουργώντας ένα περιβάλλον γέννας όπου θα νιώθει ασφαλής και θα μπορεί να επιτρέψει στο σώμα της να λειτουργήσει. Φώτα, ομιλίες, μετρήσεις, ακινησία, παρατηρητές είναι όλοι παράγοντες που αναστέλλουν τον τοκετό και παρόλ’ αυτά  χρησιμοποιούνται στους περισσότερους τοκετούς σήμερα. Έτσι ο τοκετός συχνά δεν εξελίσσεται και τότε χρησιμοποιούμε χημικά  κοκτέιλ γέννας που θα ήταν άχρηστα αν επιτρέπαμε στη μητέρα να εκκρίνει τις φυσικές της ορμόνες!! Η χρήση αναλγητικών κατά τη διάρκεια του τοκετού αυξάνει τις πιθανότητες να παρουσιαστούν προβλήματα με το θηλασμό στο ζευγάρι μητέρας-μωρού, επηρεάζοντας τη θηλαστική κίνηση, τη ζωντάνια και τη συγκροτημένη συμπεριφορά του νεογέννητου.

- Σε μια έρευνα που έγινε στην Ελλάδα πριν λίγα χρόνια βρέθηκε ότι τα μωρά δεν γεννιούνται πλέον όλες τις ημέρες και κυρίως τη νύχτα, αλλά 8 το πρωί με δύο το μεσημέρι Δευτέρα με Παρασκευή!!! Ένα πολύ περίεργο φαινόμενο που δείχνει ή ότι  η βιολογία των μωρών μας έχει αλλάξει ή ότι έχουμε ξεφύγει πολύ από το ζητούμενο!!

- Ακούσαμε πριν για τα την πρωτοβουλία για τα φιλικά προς τα βρέφη μαιευτήρια. Υπάρχει και μια άλλη αντίστοιχη παγκόσμια πρωτοβουλία για τα φιλικά προς τη μητέρα νοσοκομεία (Μοther-Friendly Initiative) που συνυπογράφεται από τους πλέον καταξιωμένους επαγγελματίες στο χώρο της μαιευτικής. Και αυτή έχει 10 βήματα. Τα εννέα πρώτα αναφέρονται στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να υποστηριχθεί μια γυναίκα μη παρεμβατικά στον τοκετό της καταλήγοντας στο 10ο που είναι τα 10 βήματα για τον θηλασμό. Οπότε τώρα που αποκτήσαμε δύο νοσοκομεία φιλικά προς τα μωρά, καιρός είναι να θέσουμε στόχο να αποκτήσουμε και μαιευτήρια φιλικά προς τις μητέρες!   

Μετά τον τοκετό, έρχεται το ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ κομμάτι του τι κάνουμε ΜΟΛΙΣ γεννηθεί το μωρό.

Ένα βρέφος έχει 4 ανάγκες. Μόνο! Οξυγόνωση, Θερμότητα, Ασφάλεια, Τροφή.

Στη κοιλιά της μαμάς του το έμβρυο έχει μόνιμα και τα τέσσερα. Όταν γεννιέται υπάρχει πάλι ΕΝΑ και μοναδικό μέρος όπου καλύπτει και τις τέσσερις αυτές ανάγκες του και στο οποίο μπορεί να φτάσει μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα από τη στιγμή της γέννησής του. Αυτό το μέρος είναι η αγκαλιά της μαμάς του.

Εκεί έχει άριστη οξυγόνωση μια και η αναπνοή της μητέρας του και το διοξείδιο του άνθρακα που αποβάλει ενεργοποιεί τη δική του αναπνοή. 

Έχει θερμότητα μια και το στέρνο της δρα σαν θερμοστάτης, αυξάνοντας τη θερμοκρασία της ώστε να το κρατήσει ζεστό. Επανειλημμένες έρευνες έχουν δείξει ότι η θερμοκρασία του μωρού ρυθμίζεται πιο γρήγορα όταν τοποθετείται γυμνό στο στέρνο της μαμάς του από ότι μέσα στο πυρέξ του μαιευτηρίου.

Έχει ασφάλεια αναγνωρίζοντας τη μυρωδιά, τον χτύπο της καρδιάς και τη φωνή της μητέρας του.

Έχοντας αυτά τα τρία, το νεογέννητο είναι έτοιμο να προχωρήσει στην ικανοποίηση της  τέταρτης ανάγκης του, να βρει τροφή!

Σε όλα τα θηλαστικά είναι το νεογέννητο που παίρνει την πρωτοβουλία του θηλασμού, όχι η μητέρα. Εκεί που η μητέρα καθοδηγείται πλήρως από τη βιολογία της δεν κάνει τίποτα για να βοηθήσει το μωρό της να θηλάσει. Απλώς παραμένει διαθέσιμη. Οπότε και εμείς που ψάχνουμε να ξαναβρούμε το νήμα του θηλασμού ας κάνουμε το ίδιο. Ας αφήσουμε τη μητέρα με το νεογέννητο μωρό πάνω στο σώμα της, δέρμα με δέρμα. Δεν υπάρχουν άλλωστε ιατρικοί λόγοι που κάνουν απαραίτητη την άμεση απομάκρυνση του μωρού από τη μητέρα για να ζυγιστεί, να μετρηθεί,  να πλυθεί κλπ. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν και αργότερα ή και πάνω στο σώμα της μητέρας. Αφήνοντας λοιπόν το μωρό πάνω στη μαμά του, και έχοντας λίγη υπομονή να ξαναανακαλύψουμε την τέχνη του να μην κάνουμε τίποτα, θα εντυπωσιαστούμε βλέποντάς το να σπρώχνει με τα πόδια του και να ωθεί το σώμα του προς το στήθος της μητέρας, να πιάνει τη θηλή της με το χεράκι του και να τη μαλάσει για να την κάνει πιο στητή, να σηκώνει το κεφάλι του και να το κινεί προς το στήθος και τέλος να πιάνει τη θηλή και να θηλάζει. Αυτά όλα τα κάνει μόνο του, το «ανήμπορο» μικρό μωρό μας, χωρίς  «οι μεγάλοι», οι ειδικοί, τα μηχανήματα γύρω να κάνουν τίποτα.

(Στην Εθνική Μελέτη Συχνότητας και Προσδιοριστικών Παραγόντων Μητρικού Θηλασμού του 2007,  27% των μητέρων δήλωσαν ότι τους «έφεραν» το μωρό τους εντός μίας ώρας να θηλάσουν. Αυτό σημαίνει ότι καταρχάς τους το είχαν πάρει. Κατά δεύτερον δεν ορίζει το πόση ώρα τους το άφησαν, συνήθως δεν είναι για πάνω από 10-20 λεπτά, ούτε κατά πόσο του επέτρεψαν να βρει το στήθος μόνο του ή το τοποθέτησαν εκεί στα γρήγορα. Στο 99,99% των περιπτώσεων το «βοηθούν» να θηλάσει. Οπότε παρόλο που είναι σίγουρα ένα βήμα το να δίνουν το μωρό στη μαμά του, υπάρχει τεράστιος χώρος για βελτίωση σε αυτόν τον τομέα. )

Η μητέρα που θα βιώσει αυτή την εμπειρία μεταμορφώνεται. Καταρχάς οι ορμόνες της αρχίζουν να ρέουν με τέτοια δύναμη που γίνεται μια πολύ έντονη σύνδεση με το μωρό της. Η παραγωγή γάλακτος ενεργοποιείται αμέσως. Και εξίσου σημαντικό, αλλάζει ο τρόπος που βλέπει το μωρό της και τον εαυτό της. Βιώνει τη δύναμη τη δική της και του μωρού της. Το μωρό της δεν είναι ανήμπορο, είναι ένα ικανότατο πλάσμα που ξέρει τι θέλει. Συγχρόνως όμως βιώνει και την απόλυτη ανάγκη του μωρού της για αυτή. Μέσα σε λίγες στιγμές από άπειρη γυναίκα γίνεται μητέρα. Η μοναδική και αναντικατάστατη μητέρα του μωρού που κρατά στην αγκαλιά της. Δεν θα δεχθεί να αντικατασταθεί από ένα μπιμπερό. Δεν θα δεχθεί τις παρεμβάσεις που οργανώνονται «για το καλό της» μόλις πάει στο δωμάτιο. 

Το πρώτο είδος παρεμβάσεων που θα υποστεί μια μητέρα φτάνοντας στο δωμάτιο του μαιευτηρίου είναι αυτές που θα προσπαθήσουν να την απομακρύνουν  από το μωρό της (ακόμα και αν έχει rooming-in): δωμάτια χωρίς δυνατότητα απομόνωσης, προσωπικό που μπαινοβγαίνει στο δωμάτιο κάθε ώρα και στιγμή, συμβουλές τύπου «Να πάρουμε το μωρό σου να ξεκουραστείς», «Θα το κακομάθεις πάνω σου όλη την ώρα» (Μα εκεί βρισκόταν 9 μήνες τώρα!) «Χρειάζεται να απλωθεί το κορμάκι του να ξεπιαστεί» (Μα δεν έχει απλωθεί ποτέ το κορμάκι του, δεν έχει βρεθεί ποτέ σε ακίνητη επιφάνεια μακριά από τη μαμά του). Kαι τέλος, οι επισκέψεις. Με κάθε καλή πρόθεση παρελαύνουν όλοι οι συγγενείς αποδιοργανώνοντας τελείως το ζευγάρι μαμάς - μωρού. Όχι, τίποτα από όλα αυτά! 

Το μόνο που θέλει από εμάς το μωρό για να μπορέσει να  μας δείξει το θηλασμό είναι να βρίσκεται στο σωστό μέρος. Και αυτό είναι δέρμα με δέρμα στο στέρνο της μητέρας του. Αυτό δεν ισχύει μόνο στην αίθουσα τοκετού αλλά και στο δωμάτιο του μαιευτηρίου τις επόμενες μέρες. 

Το μωρό που γεννιέται σήμερα δεν είναι διαφορετικό από το μωρό που γεννιόταν σε μια σπηλιά πριν από χιλιάδες χρόνια. Δεν ξέρει ότι βρίσκεται σε ένα πολυτελές μαιευτήριο όπου υποτίθεται ότι δεν κινδυνεύει από τίποτα. Δεν ξέρει ότι η μητέρα του είναι λίγο πιο πέρα. Στο μόνο μέρος που νιώθει ασφαλές είναι στην αγκαλιά της μητέρας του. Αν δεν νιώθει ασφάλεια δεν ασχολείται με την τροφή του. Πρέπει πρώτα να έχει δεδομένη την ασφάλεια για να δείξει ενδιαφέρον για το θηλασμό. Στην αγκαλιά της μητέρας του έχοντας όλες τις άλλες ανάγκες του καλυμμένες ασχολείται με τη διατροφή του, θηλάζοντας πάλι και πάλι χωρίς ωράριο πολλές φορές την ημέρα και τη νύχτα. Κάποιες φορές θηλάζει για πολλή ώρα, άλλες για λίγο και κοιμάται. Η παραγωγή της μητέρας εξαρτάται από το πόσο θηλάζει το μωρό της. Κάθε μωρό μπορεί να ρυθμίσει τέλεια την παραγωγή της μητέρας του ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του, φτάνει να θηλάζει όποτε θέλει για όσο θέλει.

Το πρωτόγαλα είναι λίγο σε ποσότητα, περίπου 40ml το πρώτο 24ωρο, δηλαδή λίγες σταγόνες κάθε φορά, αλλά είναι η μοναδική τροφή που χρειάζεται το μωρό για τις πρώτες μέρες και είναι η πιο θρεπτική τροφή που θα φάει ένας άνθρωπος σε ολόκληρη τη  ζωή του. Το να θηλάζει το μωρό συχνά τις πρώτες ημέρες σε ένα στήθος που δεν έχει βαρύνει ακόμη από τα γάλα δίνει την ευκαιρία και στους δύο να βελτιώσουν την τεχνική τους. Επίσης μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες να παρουσιάσει το μωρό αυξημένο ίκτερο μια και το πρωτόγαλα δρα ως καθαρτικό αποβάλλοντας τη χολεριθρίνη από τον οργανισμό του.

Το δεύτερο είδος παρεμβάσεων στα δωμάτια των μαιευτηρίων έχει άμεσα στο στόχαστρο το θηλασμό. Κάθε ανησυχία του μωρού ερμηνεύεται από το προσωπικό και τους συγγενείς, από αυτούς που περιμένουμε να υποστηρίξουν τη μητέρα, ως σημάδι πείνας. Από το πρώτο 24ωρο αρχίζουν τα σχόλια «Δεν φτάνει το γάλα σου» «Να σου ζουλήξω το στήθος να δούμε αν έχεις… μπα δεν έχεις» «Έχεις πολύ μικρό στήθος δεν θα καταφέρεις να θηλάσεις», «Έχεις πολύ επίπεδη θηλή, δεν θα καταφέρει να πιάσει» . 

Και εκεί, «ελαφρά τη καρδία», προτείνεται το ξένο γάλα, υποβιβάζοντας την εξαιρετική σημασία του Αποκλειστικού Θηλασμού. «Λίγο γάλα δώσε του μέχρι να κατέβει το δικό σου», «Λίγο γάλα δώσε του για να ησυχάσει», «Λίγο γάλα δώσε του γιατί έχασε βάρος», «Πάλι ξύπνησε άρα δεν χόρτασε δώσε του λίγο γάλα….», κλπ.

Κι όμως αυτό το λίγο γάλα κάνει μεγάλο κακό.

Η παραγωγή της μαμάς αργοπορεί.

Το έντερο του μωρού που ήταν καλυμμένο από μητρικό γάλα για να εμποδίσει την εισχώρηση βακτηριδίων και ιών γίνεται ευάλωτο σε αυτούς.

Το μωρό χάνει τα αντισώματα και τα ανοσολογικά στοιχεία που θα είχε πάρει αν θήλαζε.

Πολλές φορές το μωρό μπερδεύεται και δεν θηλάζει καλά μετά.

Και το κυριότερο, η αυτοπεποίθηση της μητέρας κλονίζεται. «Αφού δεν μπορώ να θηλάσω εδώ στο μαιευτήριο που έχω και τόσους ανθρώπους να με βοηθήσουν, πως θα τα καταφέρω στο σπίτι μόνη μου;;;»

(Στην εθνική έρευνα που προαναφέρθηκε, μέσα στη πρώτη εβδομάδα τα ποσοστά θηλασμού μειώνονται σχεδόν 50%. Τι γίνεται μέσα σε αυτή την εβδομάδα; Πόσα εμπόδια βάζουμε στις μητέρες ώστε παρόλο που 87% ξεκινά το θηλασμό μέσα σε 7 ημέρες οι μισές περίπου τον εγκαταλείπουν;)

Και πάλι η λύση είναι το μωρό. Η μαμά που θα κρατήσει το μωρό στην αγκαλιά της και θα παρακολουθεί τα σημάδια του, θα βρει το θηλασμό. Θα το δει να κουνά το κεφαλάκι του, να ανοιγοκλείνει το στόμα του, να γλείφεται, και θα του προσφέρει το στήθος της. Κοιτάζοντας το  δικό της μωρό, ούτε το ρολόι, ούτε τα βιβλία, ούτε το μωρό της διπλανής της, θα μάθει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του. Τις περισσότερες φορές δεν χρειάζονται ειδικές στάσεις θηλασμού. Αν καθίσει αναπαυτικά η μαμά με το μωρό στην αγκαλιά, το μωρό αργά ή γρήγορα θα βρει το στήθος.  

(Πριν λίγο καιρό γέννησε η ανιψιά μου και τις πρώτες μέρες πέρασα πολλές ώρες στο δωμάτιο μαζί της. Το μωρό που είχε πάρει κάποια δόση επισκληριδίου δεν έδειχνε ενδιαφέρον για το στήθος. Το είχε αγκαλιά και περιμέναμε. Όταν θέλησε να θηλάσει δεν έβρισκε πώς να πιάσει τη θηλή. Παρόλο που προσπαθήσαμε να το βοηθήσουμε την πρώτη φορά την βρήκε αφού έψαχνε και έκλαιγε για τουλάχιστον μια ώρα. Το ίδιο και τη δεύτερη και την τρίτη και τη δέκατη φορά. Την πρώτη μέρα το μωρό κατάφερε να πιάσει μόνο το ένα στήθος. Για να βρει πώς να πιάνει και το άλλο του πήρε ένα 24ωρο. Εγώ το μόνο που έκανα ήταν να την καθησυχάζω ότι έτσι είναι τα μωρά και ότι θα τα καταφέρουν. Και πράγματι τα κατάφεραν μια χαρά. Το μόνο που χρειάζονταν ήταν λίγο χρόνο.)

Αλλά συνήθως δεν τους τον δίνουμε. Πανικοβαλλόμαστε και επεμβαίνουμε. Ο θηλασμός δεν θέλει επεμβάσεις. Ο Θηλασμός είναι μια τέχνη. Η τέχνη της διαθεσιμότητας. Η τέχνη της μη επεμβατικής υποστήριξης και ενθάρρυνσης. Η τέχνη  της εμπιστοσύνης στη φύση μας. 

Οπότε ας εμπιστευτούμε τα μωρά μας και ας τα αφήσουμε να μας  δείξουν το δρόμο!»

Μαρία Φερτάκη

Πιστοποιημένη Σύμβουλος Γαλουχίας IBCLC, 

Ψυχολόγος ΜΑ