"One cannot go on creating massive disturbances in childbirth and breastfeeding without altering the sexual life and the capacity to love of society as a whole". Michel Odent

October 9, 2013

Birthlight in Greece - report Sally Lomas

Η Sally ήταν μαζί μας για λίγες μέρες τον Σεπτέμβριο για να διδάξει το δεύτερο σεμινάριο Baby Yoga στην Ελλάδα. Μαζί με τις νέες εκπαιδευόμενες, βρήκαμε ευκαιρία κάποιες από τις παλιές (2011) και σπεύσαμε να εμπνευστούμε ξανά από το πάθος της γι αυτό που κάνει και την αγάπη της για μαμάδες και μωρά. Την οργάνωση είχε αναλάβει η αγαπημένη Έλντα. Ήταν υπέροχα. Ευχαριστούμε Έλντα - ευχαριστούμε Sally!  


I was recently teaching in Athens and was delighted to discover a vibrant and growing Birthlight community. We have offered courses in Greece for a few years and many have been drawn to our teachings seeing the opportunity to change the experience of pregnancy and birth for women and their babies. Despite the difficult economic situation there are now many pregnancy and baby classes and an expanding Birthlight family. Anna Zorzou has pioneered pregnancy and postnatal for yoga teachers and Elda Lati and Winston have organised baby and toddler trainings.

My recent trip was for Baby Yoga part 2 and it was wonderful to see so many students gaining their Qualification and hearing about the success of their classes. Elda is an independent midwife with many years of experience and great knowledge. She is also a Birthlight teacher and uses the techniques within her practice. When I asked her what differences she saw when women had prepared with Birthlight, she sat thoughtfully and then said “ I see less suffering and more enjoyment”. I opened our recent conference with her words as I feel this represents our Birthlight principles and supports our aim “For the greater enjoyment of pregnancy, birth and babies.” This photo is of Elda holding up her beautiful embroidered banner made with love over many years.

Hello to all teachers, parents and babies in Greece. I miss you Sally

October 6, 2013

Αδυναμία προόδου στον τοκετό;


Πρωτοδιάβασα για τον "νόμο του σφιγκτήρα" στο βιβλίο της Ina May Gaskin "Guide to Childbirth" και ήταν για μένα μια μεγάλη αποκάλυψη - παρότι εκ των υστέρων μου φαίνεται τόσο μα τόσο προφανής η παρατήρηση. 

Με δυο λόγια o "Sphincter Law" λέει ότι ο τοκετός που δεν προχωρά ύστερα από "αρκετή" ώρα συχνά καθυστερεί ή κολλάει τελείως λόγω έλλειψης ιδιωτικότητας, φόβου και ενεργοποίησης του λάθος κομματιού του εγκεφάλου μίας γυναίκας που γεννάει*. Ο νόμος αυτός αντιπαραβάλλεται στον "Law of the Three Ps" σύμφωνα με τον οποίο λειτουργούν οι γυναικολόγοι-μαιευτήρες και ο οποίος λέει ότι αν ο τοκετός μίας γυναίκας δεν οδηγεί στην γέννα του μωρού μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα τότε είναι δικό της λάθος: είτε έχει πολύ μεγάλο μωρό (Passenger), είτε έχει πολύ μικρό κόλπο (Passage) ή πολύ αδύναμη μήτρα (Powers) [δεν σας κρύβω ότι μόνο που ξαναδιαβάζω αυτό το "δικό της λάθος" κάτι μου κάνει...]

Το παραπάνω βιντεάκι από το Future of Birth μας κάνει να υποθέσουμε αρκετά παραστατικά τι επίπτωση θα είχε η έλλειψη ιδιωτικότητας στη λειτουργία ενός άλλου σφιγκτήρα μας κάτι που κανείς πιστεύω δεν μπορεί να αμφισβητήσει. 

Στο ίδιο χαλαρό πνεύμα του βίντεο, προτείνω να διαβάσετε και την κωμικοτραγική ιστορία της Κωνσταντίνας Γιαννιώτη αναρτημένη στην ομάδα του ENCA Hellas (Ελληνικό Δίκτυο για το Σεβασμό στη Γέννα) στο Facebook.

Συμπέρασμα: Αν η μητέρα ντρέπεται, νοιώθει ότι παρακολουθείται και κρίνεται για τις επιλογές της ή νοιώθει αμηχανία για τους ήχους που βγάζει ή τον τρόπο που κινεί το σώμα της, δεν πρόκειται να "ανοίξει". Αν η μητέρα νοιώθει ότι πιέζεται, δεν πρόκειται να ανοίξει. Γι αυτό έχει τόση μεγάλη σημασία όχι μόνο η επιλογή του χώρου αλλά και των ανθρώπων που θα τη συνοδεύσουν στην εμπειρία της γέννας της. 



*Τhe Basics of Sphincter Law 
(Ina May Gaskin's Guide to Childbirth - p. 170)

1. Excretory, cervical, and vaginal sphincters function best in an atmosphere of intimacy and privacy-for example, a bathroom with a locking door or a bedroom, where interruption is unlikely or impossible

2. These sphincters cannot be opened at will and do not respond well to commands (such as "Push!" or "Relax!")

3. When a person’s sphincter is in the process of opening, it may suddenly close down if that person becomes upset, frightened, humiliated, or self-conscious. Why? High levels of adrenaline in the bloodstream do not favor (sometimes they actually prevent) the opening of the sphincters. This inhibition factor is one important reason why women in traditional societies have mostly chosen other women - except in extraordinary circumstances - to attend them in labor and birth.

4. The state of relaxation of the mouth and jaw is directly correlated to the ability of the cervix, the vagina, and the anus to open to full capacity. 


  




October 4, 2013

Wait! Don't wash that newborn!


Ομολογώ ότι και στις δύο γέννες μου δεν με απασχόλησε ποτέ το θέμα του εμβρυϊκού σμήγματος και είχα σχεδόν μηδαμινή ενημέρωση για τα οφέλη του για το μωρό. Μάλλον από διαίσθηση - ή ίσως από την επιθυμία μου να μην τα αποχωριστώ λεπτό - δεν έκανα σε κανένα μπάνιο (εξάλλου δεν υπήρχε τίποτα να "καθαρίσω" και δεν ήθελα να χάσω με τίποτα αυτή την υπέροχη "μωρουδίλα"). Για άλλη μια φορά εντυπωσιάζομαι από το πόσο τίποτα δεν είναι τυχαίο στη φύση αλλά και - αντίστοιχα - το πόσο ο άνθρωπος επιμένει να το αγνοεί. Σημειώστε άλλο ένα θέμα για το οποίο χρειάζεται να ενημερωθείτε και - συνεπάγεται - να διεκδικήσετε... 


When I had my daughter, I made sure that the hospital staff did not give her a bath. I had done my research and learned that the vernix offers so many benefits and protection to a newborn, thus, why the baby is born covered in it to begin with. The vernix needs time to be absorbed into the baby’s skin; it is the best form of moisturizer that, unfortunately, money can’t buy! This combined with the fact that a newborn is not born dirty (contrary to popular belief) and the fact that he/she doesn’t need any type of chemical/additives that may be in what the hospital uses to bathe him/her are the reasons I wanted to wait and bathe my daughter at home. If you doubt my claim that babies are being washed with harsher soaps, please note that many hospitals use regular soap, and others use the wipes found through this link – I have not been able to find the ingredients to these, but, based on what I have found, they don’t look to be what I consider non-toxic by any means! Sage Cleansing Washcloths and one hospital’s take on bath wash: Parkland Memorial.

That being said, when I read Jennifer Azzariti’s article on Eco18.com about the importance of the vernix, I wanted to share it with you all. Both she and Eco18 graciously let me repost her article here! This is a shortened version. You can read her whole article on Eco18.com

WAIT! DON’T WASH THAT NEWBORN!

A Guest post by Jennifer Azzariti

Have you ever watched a television show where a baby is born and laughed as they hand the new mom a clean, approximately 8-week old baby? Most people are well-aware that babies are born with a slimy mucus-like covering on them. For years I just assumed it was from being inside of the mom’s uterus—leftover amniotic fluid or something that surrounded the baby while in utero. Well, this stuff has a name—vernix. And by definition, it’s “a white cheeselike protective material that covers the skin of a fetus.” But, what is it, and why do babies have it?

Vernix is produced during the third trimester and it provides a temporary skin barrier for the watery environment babies live in while in utero. According to Cosmetics & Toiletries Sciences Applied, the prenatal functions of vernix include:” waterproofing, since due to the low surface energy, vernix caseosa is highly unwettable; the facilitation of the skin formation in utero; and protection of the fetus from acute or sub-acute chorioamnionitis (an inflammation of the outer (chorion) and inner (amnion) fetal membranes due to a bacterial infection). During delivery, vernix caseosa acts as a lubricant while postnatally, it exhibits antioxidant, skin cleansing, temperature-regulating and antibacterial properties.”

Proven to have such great benefits postnatally, it makes you wonder why we are in such a rush to give newborns their first bath—removing the vernix.

Modern science and Western Medicine recognizes the benefits of vernix. A study regarding the significance of vernix was published in the American Journal of Obstetrics and Gynecology, 191 (6), 2090-2096, titled: Antimocrobial Properties of Amniotic Fluid and Vernix Caseosa are Similar to Those Found in Breast Milk. This study revealed that a number of immune substances were present in both amniotic fluid and vernix samples. Tests using antimicrobial growth inhibition essays show these substances are effective at deterring  the growth of common perinatal pathogens— group B. Streptococcus, K. pneumoniae, L. monocytogenes, C. albicans and E. coli.

Results from this study brought into question the practices commonly used when treating newborns. The study suggests that baby’s first bath should be delayed until at least twenty-four hours after birth. The Department of Health in conjunction with the World Health Association has set-forth a protocol for newborns, and in the section regarding thorough immediate drying of the baby (0-3 minutes after birth), it says “Do not wipe off vernix,” and “Do not bathe the newborn.”  The protocol later states that you should wait at least six hours to wash the baby.

When you have a baby, it’s important to discuss your wishes with not only your physician, but also your entire care staff at the hospital where you deliver your baby. Make sure your partner is aware of your wishes, because if you’re like I was, you will be so caught up in pushing out a baby and the excitement that goes along with it, that postponing the first bath could easily slip your mind. If I were to have another child, I would inquire as to what the hospital’s protocol is. Whatever you do, make sure your wishes are known by everyone who will come into contact with your little one.

So, the next time you have a baby, let the hospital staff know you’d like to “Keep the vernix now, clean the baby later!”

FOR MORE INFORMATION ABOUT THE WONDERS OF THE VERNIX, READ DAWN’S NOTES FOUND AFTER ‘ABOUT THE AUTHOR.’

About the author: A once working mother of two young children, Jennifer had an ah-ha moment and put her professional career on hold shortly before the birth of her daughter.  Shifting her focus to being a stay-at-home mom, Jennifer’s communication and research talents could not be suppressed. She has been successfully transforming her family’s lifestyle into a greener one and helping other moms take “green baby steps” too. Raised in Central New York, Jennifer now calls Long Island her home, but still holds true to many of the ideals instilled upon her growing up in a more rural area. You can contact her at jferris38@hotmail.com.

A side note from Dawn: When posting this I wanted to do a bit more digging and stumbled across this – a conversation of sorts between nurses questioning when the first bath should be given. I was surprised to see that baths are sometimes given at certain times based on the baby’s condition. For instance, if their temperature is of a certain range, they get a bath sooner than later. If not, they wait on the bath because of the danger it may pose to the baby. Not once in these conversations did I see mention of the importance of the vernix or the fact that it acts as a temperature regulator. From talking with nurses, it seems they aren’t taught about the vernix in school (at least the ones I have had conversations with)! This information made me think – another reason to delay the first bath! (I personally believe that a bath should not happen until the baby is at least a week old. The body needs its natural oils and a newborn’s skin is so delicate!) Timing of Newborn Bath

October 3, 2013

Νέο Τμήμα Baby Yoga και στην Πανόρμου


Κάθε Τρίτη 11 - 12.15 στο Athens Yoga Studio, Λουίζης Ριανκούρ 65-67, Αμπελόκηποι (40 μ. από τον σταθμό Μετρό "Πανόρμου"). 

Δείτε περισσότερες πληροφορίες εδώ.

(Ευχαριστώ τη φίλη και συνεργάτιδα Θωμαή)

September 18, 2013

Εγκυμοσύνη: Κάντε το όπως στη Σουηδία...

... "από την διαπίστωση της κύησης, γύρω στη δέκατη εβδομάδα, έως την έξοδο από το μαιευτήριο, είναι δυνατόν η γυναίκα να μην συναντήσει γιατρό"...
Οι συγκρίσεις με την Ελλάδα - όπου ο γιατρός και όχι η μαία θεωρείται ο πλέον αρμόδιος για τη γέννα -  είναι περιττές. Τα εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά θνησιμότητας, πρόωρων γεννήσεων, καισαρικών και περινεοτομών καθώς και το χαμηλό κόστος της γέννας στη Σουηδία δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης για το ποιο μοντέλο λειτουργεί καλύτερα... 

Οκτώ επισκέψεις και ένα υπερηχογράφημα, όλα υπό την αποκλειστική αρμοδιότητα της μαίας, χωρίς ραντεβού με τον γιατρό: εκ πρώτης όψεως, η παρακολούθηση της κύησης στη Σουηδία είναι συνοπτική.

Παρότι στις περισσότερες χώρες της Δύσης προωθείται η παροχή της ιατρικής περίθαλψης, στη Σουηδία το σύστημα αυτό αποδεικνύεται αποτελεσματικό.

Σύμφωνα με την μη κυβερνητική οργάνωση Save The Children, η Σουηδία είναι η δεύτερη καλύτερη χώρα στον κόσμο για να γίνει μια γυναίκα μητέρα, μετά την Φινλανδία. 

Η θνησιμότητα των νεογνών (1,5 ανά χίλια νεογνά έναντι 2,4 στη Γαλλία) και η μητρική (3,1 ανά 100.000 τοκετούς έναντι 8,4 στη Γαλλία) είναι εξαιρετικά χαμηλές, υπογραμμίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση στην ετήσια έκθεσή της για την περιγεννητική υγεία.

Κατά τη διάρκεια της κύησης, η μαία είναι υπεύθυνη για την υγεία της εγκύου και του εμβρύου. Η παρακολούθηση αυτή, η μόνη που προσφέρεται, αναλαμβάνεται εξ ολοκλήρου από αυτήν.

"Μπορεί να κληθεί ο γιατρός, με πρωτοβουλία της μαμής μόλις αυτή δει ότι κάτι δεν πάει καλά", εξηγεί η Σόφι Λάαφτμαν, μαία στη Στοκχόλμη.

Η μαία είναι αρμόδια για την προγεννητική και περιγεννητική περίοδο από τον 18ο αιώνα.

Για όσους έχουν συνηθίσει την παρακολούθηση από τον γυναικολόγο-μαιευτήρα, το πρόγραμμα αυτό μπορεί να μοιάζει σύντομο: μερικές εξετάσεις για να εντοπιστούν τυχόν ελλείψεις ή ανωμαλίες, μια τακτική παρακολούθηση της πίεσης της μητέρας και του καρδιακού ρυθμού του εμβρύου, διατροφικές συμβουλές και ούτε μια γυναικολογική εξέταση.

Στη Γαλλία αντίθετα, έκθεση του υπουργείου Υγείας του 2011 δείχνει γενική αύξηση της παρακολούθησης της κύησης από γιατρό, με το 20% των γυναικών να έχουν υποβληθεί σε τουλάχιστον έξι υπερηχογραφήματα και 4% σε περισσότερα από δέκα, χωρίς προφανές όφελος.

"Η κύηση είναι μια φυσιολογική κατάσταση", υπενθυμίζει η Μαρί Μπεργκ, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ στη δυτική Σουηδία. Η μαία παρακολουθεί και συνοδεύει. Οφείλει να βοηθήσει την μητέρα και τον άλλο γονέα στους νέους τους ρόλους.

Επιστημονική μελέτη που δημοσιοποιήθηκε τον Αύγουστο από την ΜΚΟ επαγγελματιών της υγείας Collaboration Cochrance καταλήγει στο συμπέρασμα ότι "οι περισσότερες γυναίκες", αυτές που αποφεύγουν τις επιπλοκές, θα είχαν κέρδος αν παρακολουθούνταν από μαίες.

Σύμφωνα με τους συντάκτες της μελέτης, μια τέτοια παρακολούθηση μειώνει τις πρόωρες γεννήσεις. Στη Σουηδία το ποσοστό των βρεφών που γεννιούνται πρόωρα είναι 5%.

Η Χριστίνα Σίνγκελμαν, 31 ετών, έγκυος στο δεύτερο παιδί της, θυμάται ωστόσο την μοναξιά που αισθάνθηκε στην πρώτη της εγκυμοσύνη: από την διαπίστωση της αρχόμενης εγκυμοσύνης και τη δήλωσή της στο μαιευτήριο επιλογής της μέλλουσας μητέρας έως το υπερηχογράφημα, σχεδόν δέκα εβδομάδες περνούν χωρίς ραντεβού.

Αλλά αν η μέλλουσα μητέρα είναι νεότερη από 40 ετών, χωρίς βεβαρυμένο ιατρικό ιστορικό και έμεινε φυσιολογικά έγκυος "δεν υπάρχει κανένας λόγος να προγραμματίσει πιο τακτικά ραντεβού στην αρχή", εξηγεί η Λάαφτμαν, η οποία παρακολουθεί εκατό εγκύους.

Η 33χρονη Αντίνα Τρουνκ συμβουλεύτηκε δύο διαφορετικές μαίες για τα δύο παιδιά της. "Και οι δύο ήταν πολύ ικανές, καταρτισμένες αλλά η μέλλουσα μητέρα είναι αυτή που αποφασίζει, που θέτει ερωτήσεις, που ενδεχομένως ζητεί να την δει ένας ειδικός".

"Και στη συνέχεια καθώς έχουμε μια νοοτροπία που δεν θέλουμε ανατροπές, το σύστημα επιτρέπει να διατηρούνται χαμηλές οι τιμές", προσθέτει.

Στην αρχή του τοκετού, η ετοιμόγεννη επικοινωνεί με το μαιευτήριο της επιλογής της, το οποίο της λέει αν μπορεί να την δεχτεί. Σε περίπτωση άρνησης, πρέπει να απευθυνθεί σε άλλο μαιευτήριο.

Οι μαίες ακόμη κι εκείνη τη στιγμή έχουν αποκλειστική αρμοδιότητα. Ο μαιευτήρας θα επέμβει στην περίπτωση που υπάρξουν επιπλοκές ή αν η γυναίκα ζητήσει αναισθησία (50% των τοκετών).

Με άλλα λόγια, "από την διαπίστωση της κύησης, γύρω στη δέκατη εβδομάδα, έως την έξοδο από το μαιευτήριο, είναι δυνατόν η γυναίκα να μην συναντήσει γιατρό", τονίζει η Λάαφτμαν.

Η Σουηδία είναι η μόνη χώρα στον κόσμο που οι μαίες αναλαμβάνουν σε τόσο μεγάλο βαθμό την παρακολούθηση της κύησης και του τοκετού. Ο αριθμός των γεννήσεων με καισαρική είναι σχετικά χαμηλός (17% στο 2011) και μόνο 10% των γυναικών υπόκειται σε περινεοτομή.

Αυτό επίσης είναι ένα αποδοτικό σύστημα όσον αφορά τη διαχείριση των δαπανών", εκτιμά η Μπεργκ. 

Όπως αναφέρει, οι χώρες όπου ο γιατρός είναι αυτός που παρακολουθεί την κύηση έχουν την τάση, μερικές φορές χωρίς λόγο, να "πολλαπλασιάζουν τις εξετάσεις και τα υπερηχογραφήματα, κάτι που ανοίγει το δρόμο στο εύκολο χρήμα". Ένα επακόλουθο το οποίο η Σουηδία είναι περήφανη που ήξερε να το αποφύγει.

September 16, 2013

"Επιστροφή" με πολλή όρεξη και νέα τμήματα Yoga Εγκυμοσύνης και Baby Yoga!

Ύστερα από μια μακρά απουσία επιστρέφω σιγά σιγά με πολλή όρεξη να ψάξω, να μάθω και να μοιραστώ πληροφορίες, απόψεις, ιστορίες και πηγές γύρω από τα αγαπημένα μου θέματα: τον τοκετό με σεβασμό στη μητέρα και το παιδί, τον θηλασμό, το attachment parenting, την μη παρεμβατική γονεϊκότητα και όλα όσα προκύπτουν από αυτά... 

Σε επόμενη ανάρτηση θα εξηγήσω τους λόγους που με οδήγησαν να απέχω που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν μια υπέροχη δεύτερη εγκυμοσύνη και έναν εκπληκτικό τοκετό στο σπίτι. Χρωστάω σίγουρα την εξιστόρηση και αυτής της ιστορίας - της γέννησης του Θησέα!

Προς το παρόν ενημερώνω για τα δύο νέα τμήματα Yoga για Εγκύους & Baby Yoga που ξεκινάω στο Playgroup Hellas στην Αγία Παρασκευή (Κύπρου 37Β - περίπου 10' περπάτημα από το μετρό "Αγία Παρασκευή")*. 

Για πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής, επικοινωνήστε μαζί μου στο 6942297633 και elisavet.nazli@gmail.com 

Με πολλή πολλή αγάπη και ενθουσιασμό για τη νέα χρονιά,

Ελισάβετ





April 17, 2013

What your Doula wants you to know..



This Spring marks the 14th year that I have been serving families as a doula. In attending many births and in networking with other doulas during these years, it seems there are a few things that every doula would like for her clients to know. So parents, if you are using a doula for your birth or are considering hiring a doula, here are some thoughts to keep in mind.

Keep me in the loop. You have hired me to attend your birth, and I’m really looking forward to that. It’s important that you know that a big part of the support that I am able to offer you begins long before labor does. Please don’t hesitate to reach out to me. I’m here to be your “walking birth wiki”. I’m way less scary than Dr. Google, and I love to talk about birthy stuff. Pick my brain. Ask me questions. I will offer you information, share my resources, give you encouragement, and lend an empathetic ear to your concerns.   I especially want to know if you go to the hospital for any reason, or have something happening that you are worried about. It’s good for me to know what’s on your mind as you prepare for your baby, because this might come into play with your birth experience. Keep me posted about what’s going on with your prenatal care. Even if it’s just a note that says “Hi, we’re all great!”, I want to hear from you. It’s never “bothering me” to call. No apologies or guilt necessary. I’m going to let you set the pace for our communication; call me once a day, or call me once in pregnancy – that’s up to you. Everybody’s needs are different. I’m going to trust that you know that I’m here, and that you are reaching out as much as you need to.

Understand my role. You are the boss of this birth, and you have hired me as your doula.  This means that I don’t get to tell you what to do. You tell me what’s right for you. As an experienced doula, I might have relationships with your doctor, midwife, nurses, or hospital. With any luck, they are goodrelationships, and our being on a birth team together is something that will enhance your experience.  Providing non-medical labor support is my role on the team. I will do all I can to help you give birth the way you want to, while respecting the medical professionals and the rules of the birthplace you have chosen.  I am not there as a bodyguard or a bouncer. I don’t arrive prepared for combat.  I cannot throw myself between a woman and the doctor who is about to break her water. If I tried that, they would throw me out and never let me or any other doula come back. I want to support your birth, and I also want to be able to show up for the next mama who plans to birth there. So, I won’t speak to your doctor on your behalf. I don’t get to tell them what you will do. You certainly may, though. What I will do is remind you of your goals. I encourage you to ask questions that help you gather information, so that you have clarity to make your own decisions. I stand behind you in exercising your right to use your own voice to speak up about what you will accept or refuse.

Set yourself up for success. If you really want to have a low-intervention unmedicated waterbirth that’s “as close to a homebirth as possible”, then the big teaching hospital with a 95% epidural rate and no tub is probably not the best place for you. Chances are pretty good that if you choose to give birth there, the birth you want isn’t going to happen. Make sure that your birthplace and your birth attendant are a good fit for what you have in mind. You, as the consumer, have a choice. Look into the facilities that are available to you. Ask what options they provide, and find out what they offer to support you in creating the kind of birth you want to have. The same is true for choosing your doctor or midwife. The one who says, “Ugh, I don’t like doulas” isn’t very likely to be into the idea of other requests you make, either. Take personal responsibility for learning the rules of your attendant and your birthplace. Though I, as doula, may wish the highest and best for you, my being present will not protect you from factors that come with the territory of the location or practitioner you have chosen.

Prepare yourself for your birth. It is up to you to take charge of readying yourself as fully as you can for birth in body, mind, and spirit. Participate in good classes, educate yourself about birth options and coping skills, and take excellent care of your body and your mental and emotional health. Seek out the support that you need to do this. Your power is already your own, whether you choose to claim it or not.  It  is not mine or anyone else’s to give to you or to take away from you. I do not empower your birth. I do not advocate for you.  I support you in learning to empower and advocate for yourself. Likewise, I know a lot about having a baby, but I am not having your baby. I can make suggestions for positioning or comfort measures, and help you remember all of the ways that you have learned to cope with the intensity of labor. I can encourage you to ask for what you want. I cannot guarantee you that your birth will be easy or uncomplicated. Labor is hard work, whether you have a doula or not.  Birth is unpredictable, even when you’re well-prepared. When all is said and done, you are the one responsible for your choices. You are the one who will go through this process to become your child’s mother. Prepare yourself to surrender and release, and let your mind, your heart, and your body be open.

You have my unconditional support. This is your birth, not mine. My priority is to see that you know what your options are, and that you are informed in making your own best choice. I want to understand your hopes, fears, and goals for this birth, so that you feel seen and heard. When I ask about these things, I want your deeply honest answer. Please don’t concern yourself about the “right” answer, or what you think I want to hear.  I will offer comfort in whatever way I can to help your experience happen in the way that you hope for. I will remind you of the wishes you have shared with me, and give you encouraging words and hands-on support if you want to have a drug-free birth. I believe in you, and I know you can do this. I will not leave you if you change your mind and decide that pain medication is the right option for you. I will not judge you for the choices that you make. This is your body, your baby, and your birth. I trust you to make the best decisions for yourself. If something happens differently than what you had hoped or planned for, please don’t apologize to me. You have my support when you are scared. You have my support when you think you can’t do it anymore. You have my support when you are crying. You have my support when you are angry, or irreverent, or unglued, or unlovely. You have my support in your joy.  This is your birth. I’m here for you.

Our relationship will change. I love being your doula. I love the whirlwind courtship of getting to know you well in a short time. I love hearing your stories about your life,  the births of your children before this one, the story of how you met your beloved, the story of your own birth as your mother told it to you. I ask intimate questions that perhaps you hadn’t even thought about before, about your hopes and fears, and how you cope with overwhelm, and what makes you feel safe. More than anything, I listen. Toward the end of your pregnancy, we may be talking once a week. In the last few days, we might be checking in every day.  I might not ever know the names of your siblings, or where you grew up, or any of the other things your friends would usually know, but by the time your baby is born, we have forged a bond that is close, and real, and beautiful. Then, after your baby is here and you are settled in as a new mother, I don’t see you much anymore, and we hardly ever talk.  Please don’t take it personally. Know that I still care very much, even if I probably won’t make it to your child’s birthday party. Our relationship as doula and mama happens for a finite period of time. I miss you. I still love you. I cherish the memory of the time I have shared with you, and now I’m offering that same support to my next mama. I’m just as busy with her as I was with you. This is what doulas do.

I will always be grateful. Thank you for allowing me to serve as your doula. I would say thank you every day, if I could. Thank you for inviting me into your life, your home, your birth space.  Thank you for trusting me to witness the birth of your child. Thank you for the honor and the privilege of caring for you through this part of your life. Every birth touches my heart. Every birth brings a lesson, and I am grateful for the learning that comes from your birth. I am grateful for this place where our paths crossed, and our life stories are woven together for this short while.  Thank you always, and blessings on the journey.


January 11, 2013

Γράμμα ενός βρέφους προς τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας


Το Γράμμα – έκκληση ενός βρέφους προς τον Πρωθυπουργό στάλθηκε εκ μέρους του βρέφους από το Δίκτυο Δράσης για τη Βρεφική και Παιδική Διατροφή IBFAN Ελλάδας στο γραφείο του Πρωθυπουργού, στον Υπουργό Υγείας, στον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, στον Συνήγορο του Παιδιού, στον Πρόεδρο της UNICEF Ελλάδας και στον Πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Θηλασμού στις αρχές του 2013. Το βρέφος – δανειζόμενο τα λόγια επιστημόνων – βοηθών του – παρακαλεί τον αξιότιμο Πρωθυπουργό της Ελλάδας να προστατεύσει την υγεία αυτού και της μητέρας του μέσα από την διαφύλαξη του δικαιώματός του για μητρικό θηλασμό και βρεφική διατροφή μακριά από ανεξέλεγκτα και αθέμιτα εμπορικά συμφέροντα.

Το Γράμμα που στάλθηκε έχει ως εξής:


ΠΡΟΣ: Πρωθυπουργό της Ελλάδας

ΘΕΜΑ: Ανοιχτή έκκληση ενός βρέφους προς τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας


Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,

Είμαι ένα παιδί γεννημένο στην Ελλάδα μας. Παίρνω το θάρρος να σας γράψω για να κάνω έκκληση να με προστατέψετε, εμένα και τους συνομηλίκους μου.

Μαθαίνω ότι στην χώρα που γεννήθηκα έχουμε οικονομική κρίση. Οι επιστήμονες – φίλοι μου, που με βοηθούν να εκφράσω με λόγια αυτά που δεν μπορώ ακόμα να πω μόνος μου, μού είπαν να σας αναφέρω ότι:


  • Η αύξηση στα ποσοστά μητρικού θηλασμού στην Ελλάδα μπορεί να ενισχύσει τόσο άμεσα όσο και σε βάθος δεκαετιών την οικονομία της.
  • Υπολογίστηκε ότι μια αύξηση των ποσοστών του θηλασμού στην Μεγάλη Βρετανία μόλις κατά 1% μπορεί να οδηγήσει σε τέτοια αύξηση του δείκτη νοημοσύνης στον πληθυσμό των παιδιών, που να αποφέρει περίπου 300 εκατομμύρια λίρες κάθε χρόνο λόγω  αύξησης της παραγωγικότητας (1).
  • Στις ΗΠΑ υπολόγισαν ότι εάν θήλαζαν περισσότερο τα παιδιά τους θα εξοικονομούσαν 13 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο και θα γλίτωναν 911 θανάτους βρεφών τον χρόνο (2). 
  • Σύμφωνα με οικονομοτεχνική μελέτη στην Ελλάδα, εάν τα συνομήλικά μου βρέφη θήλαζαν περισσότερο και λαμβάνοντας υπόψη μόλις τέσσερις από τις πολλές ασθένειες από τις οποίες προστατεύει ο θηλασμός, θα εξοικονομούσαμε τουλάχιστον 70 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο, ενώ θα γλιτώναμε το περιβάλλον από τα σκουπίδια 5 εκατομμυρίων αλουμινένιων κουτιών, από την κατανάλωση 11 εκατομμυρίων κιλοβατώρων ανά ώρα σε ηλεκτρική ενέργεια και την σπατάλη 50 εκατομμυρίων λίτρων νερού κάθε χρόνο (3).


Αγαπητέ κύριε Πρωθυπουργέ,

Οι επιστήμονες – φίλοι μου που μιλούν εκ μέρους μου επειδή εγώ δεν μπορώ ακόμα να μιλήσω λένε ότι:


  • Έχω ανθρώπινο δικαίωμα να θηλάζω.
  • Η μητέρα μου έχει ανθρώπινο δικαίωμα να με θηλάζει (4).
  • Ο θηλασμός είναι τροφή, υγεία, φροντίδα και αγάπη.
  • Τα τρία πρώτα χρόνια της ζωής είναι τα πιο κρίσιμα και καθοριστικά στην ζωή κάθε ανθρώπου.
  • Ο θηλασμός είναι επείγον θέμα δημόσιας υγείας για την Ελλάδα και όχι απλή επιλογή lifestyle (5).
  • Ο θηλασμός έχει αποδειχθεί διεθνώς ως το πιο σημαντικό και αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης για να είναι τα μικρά παιδιά υγιή.
  • Χρειάζομαι γάλα της μαμάς μου, όχι τεχνητό!
  • Χρειάζομαι τη μαμά μου να με θηλάζει αποκλειστικά για έξι μήνες, και έπειτα να μου δίνει κι άλλες τροφές συνεχίζοντας να με θηλάζει για τουλάχιστον 2 χρόνια (6).
  • Το τάισμά μου με τεχνητό γάλα κάνει κακό στο περιβάλλον, στην Ελλάδα μας, στη Γη μας.
  • Αν δεν πιω το γάλα της μαμάς μου κινδυνεύω από λοιμώξεις όπως γαστρεντερίτιδες, πνευμονία και ωτίτιδες. Κινδυνεύω ακόμα από αιφνίδιο βρεφικό θάνατο, άσθμα, παχυσαρκία, διαβήτη, λευχαιμία. Αλλά και πολλά χρόνια μετά θα κινδυνεύω περισσότερο από παχυσαρκία, διαβήτη, υπέρταση, καρκίνους. 
  • Αν η μαμά δεν μου δώσει το γάλα της, κινδυνεύει η ίδια από επιλόχεια κατάθλιψη, από καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών, από οστεοπόρωση σε μεγάλη ηλικία, από διαβήτη, υπέρταση και υπερλιπιδαιμία (7, 8).
  • Το τάισμα με μπιμπερό ενισχύει τις ανισότητες και βαραίνει την ήδη δυσμενή θέση άτυχων συνομηλίκων μου.
  • Στον ανεπτυγμένο κόσμο, το 6 με 24% του συνόλου των χρόνιων νοσημάτων στους ενήλικες αποδίδεται στον μη θηλασμό.
  • Η πολιτεία έχει υποχρέωση να βοηθήσει εμένα και την μητέρα μου προστατεύοντας, προωθώντας και υποστηρίζοντας το θηλασμό.
  • Παρόλα αυτά, ενώ οι περισσότερες μητέρες θέλουν να θηλάσουν τα παιδιά τους και ξεκινούν να το κάνουν, τρεις μήνες μετά την γέννηση μόλις 1 στα 10 παιδιά θηλάζει αποκλειστικά, 6 μήνες μετά την γέννηση μόλις 0,6% των βρεφών θηλάζουν αποκλειστικά, και μόλις 7 στα 100 παιδιά απολαμβάνουν τον θηλασμό στα πρώτα τους γενέθλια (9).
Βλέπω γύρω μου ότι πολύ λίγα από τα συνομήλικά μου βρέφη στην Ελλάδα θηλάζουν τη μαμά τους. Τι φταίει για αυτό; Οι επιστήμονες – βοηθοί μου μού λένε ότι:


  • Οι μητέρες μας θέλουν να θηλάσουν αλλά δεν υποστηρίζονται αρκετά για να το πετύχουν.
  • Οι γονείς μας παραπλανούνται από την ανεξέλεγκτη διαφήμιση και προώθηση προϊόντων που υποκαθιστούν το γάλα της μαμάς μας.
  • Οι αποφάσεις για την τύχη μου επηρεάζονται υπερβολικά από ανθρώπους που βάζουν τα χρήματά τους πάνω από την υγεία μου.
  • Οι μητέρες μας έρχονται αντιμέτωπες με πολλαπλά εμπόδια, όπως είναι η προώθηση τεχνητού γάλακτος από μαιευτήρια και επαγγελματίες υγείας, η μη τήρηση των διεθνών κανόνων στην διαφήμιση και το μάρκετινγκ του τεχνητού γάλακτος και των μπιμπερό, η έλλειψη σύγχρονης εκπαίδευσης των επαγγελματιών υγείας στον θηλασμό και τη βρεφική διατροφή, η έλλειψη Φιλικών προς τα Βρέφη νοσοκομείων και άλλων δομών στην κοινότητα, η αποδυνάμωση των μητέρων μέσα από το υπερβολικά υψηλό ποσοστό καισαρικών τομών, η έλλειψη υποστήριξης να συνεχίσουν τον θηλασμό όταν επιστρέφουν στην δουλειά, η έλλειψη εθνικής πολιτικής και σχεδίου δράσης για την βρεφική διατροφή στην Ελλάδα, το κράτημα στα συρτάρια του μοναδικού, μικρού σε μέγεθος προγράμματος υποστήριξης μητρικού θηλασμού «Αλκυόνη».

Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,

Να τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε τα βρέφη της Ελλάδας μας (10):


  • Προστατεύστε το κατοχυρωμένο ανθρώπινό μου δικαίωμα για μητρικό θηλασμό.
  • Επενδύστε χρήματα και ανθρώπους σε προγράμματα και πολιτικές που ενισχύουν τον θηλασμό: τολμήστε και δεν θα χάσετε σε βάθος χρόνου, ούτε εσείς, ούτε η Ελλάδα.
  • Προστατεύστε τον θηλασμό από την εμπορευματοποίηση της βρεφικής διατροφής, εφαρμόζοντας στην χώρα τον Διεθνή Κώδικα Εμπορίας Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος (11) και απαγορεύοντας την επιθετική προώθηση εμπορικών τροφίμων που υπονομεύουν τον θηλασμό και την σωστή διατροφή για παιδιά έως 2 ετών ή παραπάνω.
  • Φροντίστε ώστε να αποφεύγονται οι συγκρούσεις συμφερόντων στους επιστήμονές μας, στα πανεπιστήμιά μας και στα προγράμματα σχετικά με την βρεφική διατροφή που καταρτίζετε.
  • Υποστηρίξτε όλες τις μητέρες της χώρας μας στην προσπάθειά τους να θηλάσουν, παρέχοντας σε όλες επαρκή, επί αμοιβή  άδεια μητρότητας και υποστηρικτικά μέτρα για να συνεχίσουν τον θηλασμό όταν επιστρέψουν στην δουλειά τους.
  • Εξασφαλίστε επαρκή, κατάλληλη και τακτική εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας στον θηλασμό και στην βρεφική διατροφή, τόσο στα πανεπιστήμια όσο και έπειτα, στους χώρους δουλειάς τους.
  • Ενισχύστε την Πρωτοβουλία για Φιλικά προς τα Βρέφη Νοσοκομεία, οραματιστείτε Φιλική προς τα Βρέφη πρωτοβάθμια υγεία, Φιλικές προς τα Βρέφη κοινότητες και Φιλικές προς τις Μητέρες μαιευτικές πρακτικές.
  • Ενημερώστε το ευρύ κοινό για τους πιθανούς κινδύνους από την σίτισή μου με τεχνητό γάλα και για την ανωτερότητα του θηλασμού.
  • Αποφασίστε μια Εθνική Στρατηγική και πλάνο δράσης για την βρεφική διατροφή και τον μητρικό θηλασμό, με χρονοδιαγράμματα επίτευξης στόχων.
  • Μεριμνήσετε για μια Εθνική Καμπάνια Μητρικού Θηλασμού που να στοχεύσει στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στους γονείς, στην κοινότητα, στο σύστημα υγείας και στο εκπαιδευτικό σύστημα.
  • Προστατεύστε το δικαίωμά μου να θηλάζω τη μητέρα μου εκτός σπιτιού όποτε και όπου το έχω ανάγκη.

Αγαπητέ κύριε Πρωθυπουργέ,

Παρακαλώ να με προστατέψετε από έτοιμες τροφές κακής ποιότητας που μου είναι άχρηστες και είναι πιθανό να βλάψουν την υγεία μου. Φροντίστε ώστε οι γονείς μου να μου παρέχουν φαγητό όσο γίνεται φρέσκο, ντόπιο από ελληνικά προιόντα, αγνό και ανεπεξέργαστο, από το οικογενειακό τραπέζι.

Γεννήθηκα στην Ελλάδα που κάποτε ήταν ένδοξη και έχω δικαίωμα στο μεγαλύτερο δυνατό επίπεδο υγείας.



Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,


Δεν μπορώ ακόμα να μιλήσω για αυτά που δικαιούμαι, αλλά αν μπορούσα θα σας έλεγα τα εξής:

Θα με βοηθήσετε να κάνω μια καλή αρχή που θα διαρκέσει για όλη την υπόλοιηή μου ζωή;

Χρειάζομαι το γάλα της μαμάς μου, όχι τεχνητό!

Προστατεύστε και ενδυναμώστε την μητέρα μου, φροντίστε για εμάς, τα μικρά παιδιά σήμερα, το μέλλον της χώρας μας αύριο. Προστατεύστε μας από συμφέροντα εχθρικά προς την υγεία μας. Επενδύστε στα πρώτα τρία χρόνια της ζωής μας.


Kύριε Πρωθυπουργέ,


Προστατεύστε τα μικρά παιδιά της Ελλάδας μας από την ανεξέλεγκτη απληστία των κερδών. Μην εγκαταλείπετε εμάς και τις μητέρες μας.

Οραματιστείτε ένα υγιές και στιβαρό μέλλον της γενιάς μου, ώστε να σας θυμούνται με ευγνωμοσύνη οι επόμενες γενιές Ελλήνων. Τολμήστε να προωθήσετε τον μητρικό θηλασμό όχι μόνο για την καλή υγεία τη δική μου και της μητέρας μου, αλλά και για την καλή υγεία της οικονομίας μας και του περιβάλλοντός μας. Επενδύστε στον μητρικό θηλασμό για τις δεκαετίες που έρχονται.


Ευχαριστώ τη μητέρα μου που με αυτό το γράμμα έκανε τη φωνή μου να ακουστεί. Σας ευχαριστώ κύριε Πρωθυπουργέ, είμαι σίγουρος ότι θα ενεργήσετε για λογαριασμό όλων των Ελληνόπουλων που δεν μπορούν ακόμα να μιλήσουν.



Με εκτίμηση και με το αγνό βλέμμα ενός μικρού παιδιού που κοιτάζει κατευθείαν στα μάτια,



  1. “Preventing disease and saving resourses: the potential contribution of increasing breastfeeding rates in the UK”. October2012, M.J.Renfrew, S.Pokhrel,M.Quigley, F.McCormick, J.Fox-Rushby, R.Dodds, S.Duffy, P.Trueman, A.Williams. UNICEF-UK
  2. Bartick M, Reinhold A:. The burden of suboptimal breastfeeding in the United States: A pediatric cost analysis; Pediatrics 2010;125:e1048–e1056
  3. Βαράκης Ν. Οικονομοτεχνική μελέτη μητρικού θηλασμού στην Ελλάδα. Ανακοίνωση στην Ημερίδα μητρικού θηλασμού του συλλόγου συμβούλων γαλουχίας IBCLC Γαλαξίας, Αθήνα, 2012.
  4. Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, 1991. Επικυρωμένη από το Ελληνικό Κράτος.
  5. American Academy of Pediatrics. Breastfeeding and the use of human milk. Guideline, 2012
  6. World Health Organization. Global Strategy for Infant and Young Child Feeding. Geneva, 2004.
  7. US Surgeon General. Breastfeeding Call for Action 2011.
  8. Ip S, Chung M, Raman G, et al; Tufts-New England Medical Center. Evidence-based Practice Center. Breastfeeding and maternal and infant health outcomes in developed countries. Evid Rep Technol Assess (Full Rep). 2007;153(153):1–186
  9. Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού. Έκθεση: Εθνική μελέτη συχνότητας και προσδιοριστικών παραγόντων μητρικού θηλασμού. Αθήνα, Ιούλιος 2009.
  10. World Breastfeeding Conference. Declaration and Call for Action. India, 2012
  11. Διεθνής Κώδικας Εμπορίας Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος, Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, 1981. Ψηφισμένος από το Ελληνικό Κράτος.


Εάν πιστεύετε ότι το βρέφος ή μεγαλύτερο παιδί σας δικαιούται να αρθρώσει τη φωνή του, να ζητήσει προστασία από την πολιτεία και να διεκδικήσει τα ανθρώπινα δικαιώματά του, μπορείτε να κατεβάσετε τα παρακάτω γράμματα, να προσθέσετε αν θέλετε οτιδήποτε άλλο νομίζετε ότι το παιδί σας θα ήθελε να πει σχετικά προς τους ιθύνοντες, να συμπληρώσετε το ονοματεπώνυμο του παιδιού σας ή το δικό σας και να στείλετε την επιστολή ταχυδρομικά:

Στον Πρωθυπουργό της Ελλάδας
Στον Υπουργό Υγείας
Αξιότιμο κύριο Ανδρέα Λυκουρέντζο,

Αριστοτέλους 17, Αθήνα,

TK 10187.



Στους τοπικούς βουλευτές του νομού σας
Στον Συνήγορο του Παιδιού
Χατζηγιάννη Μέξη 5, Αθήνα,

ΤΚ 11528.



Μπορείτε να στείλετε επιστολή σε έναν, μερικούς ή όλους τους αποδέκτες. Μπορείτε ακόμα στο τέλος του γράμματος να προσθέσετε ονοματεπώνυμα και υπογραφές ατόμων του περιβάλλοντός σας που επικροτούν την επιστολή.



Επιπλέον, όσοι επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με μικρά παιδιά και μητέρες πιστεύουν ότι τα παιδιά που φροντίζουν δικαιούνται να αρθρώσουν τη φωνή τους, να ζητήσουν προστασία από την πολιτεία και να διεκδικήσουν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, μπορείτε να κατεβάσετε τα παρακάτω γράμματα, να προσθέσετε αν θέλετε οτιδήποτε άλλο νομίζετε ότι τα παιδιά σας θα ήθελαν να πουν σχετικά προς τους ιθύνοντες, να συμπληρώσετε το ονοματεπώνυμο σας και να στείλετε την επιστολή ταχυδρομικά:

Στον Πρωθυπουργό της Ελλάδας
Στον Υπουργό Υγείας
Αξιότιμο κύριο Ανδρέα Λυκουρέντζο,

Αριστοτέλους 17, Αθήνα,

TK 10187.



Στους τοπικούς βουλευτές του νομού σας
Στον Συνήγορο του Παιδιού
Χατζηγιάννη Μέξη 5, Αθήνα,

ΤΚ 11528.

Μπορείτε να στείλετε επιστολή σε έναν, μερικούς ή όλους τους αποδέκτες. Μπορείτε ακόμα στο τέλος του γράμματος να προσθέσετε ονοματεπώνυμα και υπογραφές ατόμων του περιβάλλοντός σας που επικροτούν την επιστολή.



Μπορείτε να στέλνετε τις επιστολές σας στο χρονικό διάστημα που είναι ενεργή η καμπάνια του IBFAN, δηλαδή από 01/01/2013 έως 31/06/2013.

Παρακαλούμε τους γονείς και τους επαγγελματίες υγείας, όταν στείλουν ταχυδρομική επιστολή, να προσθέτουν το ονοματεπώνυμό τους στην λίστα των αποστολέων, κάνοντας κλικ στον petition – συγκέντρωση υπογραφών (προσεχώς) στην παρούσα ιστοσελίδα, έτσι ώστε να γνωρίζουμε τον αριθμό βρεφών της χώρας που εκφράστηκαν προς τους ιθύνοντες.

IBFAN Ελλάδας 2013



Περισσότερα: